Kökboyama Küresel İklim Değişikliği ile mücadele açısından hayati değer taşıyor

ˈˈKökboyamaˈˈ ˈKüresel İklim Değişikliğiˈ ile mücadele açısından hayati değer taşıyor

SDÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Genç, iki bin yıllık kadim Türk geleneğiˈˈkökboyamaˈˈnın toksik ya da kanserojen madde içermediği için sadece Türkiye değil Dünyaˈda da yeniden büyük önem kazandığını söylüyor.   -Dünyaˈda büyük önem kazandı Doç. Dr. Mustafa Genç: ˈˈŞu ân yaşanan ve gelecekte de en büyük tehdit olan susuzluk ve küresel iklim değişikliği açısından ˈˈkökboyamaˈˈ hayati önem taşımaktadır. Sağlıklı olması bağlamında da ˈˈkökboyamaˈˈ yeniden yaygınlaşıyor.   -SDÜ ˈˈKökboyamaˈˈ ile TRT Belgeselˈde Süleyman Demirel Üniversitesiˈnin (SDÜ) ˈˈIspartaˈnın Somut Olmayan Kültürel Mirası (SOKÜM) Projesiˈˈnin bir kanadı olan ˈˈKökboyamaˈˈ TRT Belgeselˈde yayımlandı. Anadoluˈda Yaşam: Dağ- Yeryüzü Şekilleri ve Bitki Örtüsü Belgeseliˈnde SDÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Genç, Aksuˈda Yörük çadırında ve Dedegül Dağlarıˈnda (Yenişarbademli) ˈˈKökboyamaˈˈyı anlattı. Yönetmenliğini Mustafa Koray Polat ve Yapımcılığını N. Taha Ekinciˈnin gerçekleştirdiği Anadoluˈda Yaşam Belgeseliˈnde ˈˈKökboyamaˈˈnın Küresel İklim Değişikliği ile mücadele bağlamında hayati değer kazandığına vurgu yapıldı. TRT Belgeselˈde yayımlanan ve Süleyman Demirel Üniversitesiˈnin (SDÜ) resmî Youtube kanalından da paylaşılan yapıtın 22:02-31:47 zaman dilimleri arasındaki bilgiler birebir şöyle:   ˈˈDağlar sert ve kıraç görünse de sayısız zenginlik barındırır. Bu kimi zaman bir taş kimi zaman bir bitkidir. Ne istediğini bilen konuklarına karşı dağlar oldukça cömerttir. Mustafa yaşamını doğa ile iç içe sürdüren bir akademisyen… Ve Dedegül Dağıˈnda doğanın en güzel renklerinin izini sürüyor. ˈˈ   ˈˈ-Doğa Anaˈnın en güzel renklerinin izindeˈˈ -Doç. Dr. Mustafa Genç: ˈˈAslında kendimi tanımlarken akademik kimliğimin ötesinde bir Yörük çocuğu olarak tanıtmak her zaman daha doğru geliyor. Çünkü yaşadığım belli eğitim süreçlerine kadar geçen süreç içerisinde hayatımın birçok noktasında kara çadırda, kıl çadırda ve dağlarda geçti. Bu benim kendi dünyamda çok farklı kapıların açılmasına neden oldu aslında. Çünkü dağda yaşadığınızda çevrenizde gördüğünüz, muhatap olduğunuz bitkiler var, hayvanlar var, dağlar var. Bu da sizi daha farklı bir hâle getiriyor. ˈˈ   ˈˈHayatta kalma mücadelesi veren insan doğup büyüdüğü coğrafyanın ona sunduğu imkânları iyi bilir. Bu bilgi nesilden nesile aktarılır. Dağlarda yetişen bitkilerin ne olduğu, hangi işlere yaradığı da yıllardır aktarılagelmiş. Hatta birçok kişinin geçim kaynağı olmuş.  Ama Mustafaˈnın bu bitkilerle ilişkisi bambaşka…ˈˈ   ˈˈ-Bütün arayışım çocukluğumda bıraktığım o renkleri yeniden bulmak için…ˈˈ -Doç. Dr. Mustafa Genç: ˈˈÇocukluğumda hatırladığım köyümüzdeki bir boyacı teyze vardı. Ve o boyacı teyzenin yanına gittiğimdeki duyduğum hisler, oradaki renklerin dönüşümü, o bitkilerle oradaki gelişen süreç beni çok etkilemişti. Aslında bütün arayışım çocukluğumda bıraktığım o doğanın renklerini yeniden bulmak için…ˈˈ   ˈˈMustafa Genç, Anadoluˈnun binlerce yıllık bir geleneğini yeniden canlandırmak için çalışıyor. Kökboyama üzerine uzun yıllar araştırmalar yapmış. Fakat bitkilere dair bilgisinin ve merakının temel kaynağı çocukluğuna uzanıyor. ˈˈ   -Doç. Dr. Mustafa Genç: ˈˈHepsinin kendine göre dönemleri var. Dağın bir yamacında güneşi çok alan yerdeki bitkinin verdiği boyar madde ile gölge taraftakilerin bile farklı farklı renk tonları oluşuyor. Onların dağın güneş ışığını alma açısına, oradaki iklim örtüsüne, bitki örtüsüne, bunlara dikkat ederek ve sadece onları mevsimi geldiğinde toplamaya dikkat ediyorum. ˈˈ   ˈˈMustafa doğanın kusursuz işleyişine hayranlık duyuyor. Doğa insan ilişkisinin tek taraflı olmadığını iyi biliyor. Doğadan ihtiyacı olanı özenle ve ona zarar vermeden alıyor. ˈˈ   ˈˈKökboyama toksik ya da kanserojen madde içermezˈˈ -Doç. Dr. Mustafa Genç: ˈˈKökboyalar özellikle çevreye zarar vermemesi noktasında çok önemli. Çünkü hiçbirinde toksik ya da kanserojen madde içermeyen özelliğe sahip boyarmadde kaynakları. Tamamen bitkisel ve biz bunların birçoğunu bitki çayı olarak da tüketiyoruz. Şifalı bitkiler olarak da kullanıyoruz. Bu noktada çok önemli… Endüstriyel anlamda yapılan boyamaların birçoğunda asıl boyama ile ilgili değerlere dikkat edilse bile boyamadan sonraki atıkların çevreye çok ciddi zararlar verdiğini biz biliyoruz. Bunların aynı zamanda sulara karışması, günümüzün ve geleceğin en büyük problemlerinden birisi olan susuzluk ve küresel ısınma konusunda çok olumsuz etkileri olduğunu düşündüğümüzde doğal boyalarla boyanmış tekstil ürünlerinin hayatımızın içerisine dâhil edilmesinin bize çok büyük katkılar sağlayacağını düşünüyorum.ˈˈ   ˈˈIspartaˈnın yüksek yaylalarında yaşayan Yörükler hâlâ kıl çadırlarda yaşıyor ve hayvancılık yaparak geçiniyorlar. Tabiî ki değişen yaşam koşulları onları da etkilemiş. Kökboyama Yörükler için unutulmuş bir gelenek. Fakat Mustafa bu geleneği canlandırırken bölgede yaşayan Yörükˈlerin de bu sürece dâhil olmasını çok istiyor. Daha sağlıklı olması nedeniyle kökboyama tüm dünyada yeniden önem kazanıyor. Kökboyalara artan bu ilgi burada yaşayan insanlar için yeni bir gelir kaynağı olabilir. Mustafa bunun farkında. Bu nedenle kökboya üretimini her defasında farklı bir Yörük obasında yapıyor.ˈˈ     -Doç. Dr. Mustafa Genç: ˈˈSanat en büyük güzel olan tarafı aslında o yaratıcılık boyutu dediğimiz nokta. İşte bir boya kazanının içerisine giren bir çile yünün, beyaz bir ipin boya kazanından çıktıktan sonraki o sarı renge dönüşümü, başka bitkilerle farklı renkler elde etmeniz o kadar çok heyecan veriyor ki size aslında oradan çıkan her bir sarı işte Ağustos sonundaki ekinlerin biçilmesinden sonra kalan o malazların, anızların sarısını hatırlatıyor çocukluğumdaki… Aslında hep söylediğim gibi oradaki elde ettiğim her bir renkle kendi dünyamdaki kendi çocukluğuma gidip onun arasındaki bağlar kuruyorum. Belki çok büyük heyecan vermesinin nedeni buradan kaynaklanıyor.ˈˈ   ˈˈDağ Mustafa için renkli bir çocukluk anısı. Dağ ona çocukluğunun en güzel renklerini sunuyor. Mustafa ise bu armağan için ona minnettar. ˈˈ   Anadoluˈda Yaşam Dağ Yeryüzü Şekilleri ve Bitki Örtüsü Belgeseli   Yönetmen: Mustafa Koray Polat Yapımcı: N. Taha Ekinci Seslendirmen: Turgay Tanülkü Görüntü Yönetmeni: Ayaz Bilgiç- Gürol Beşer Drone Operatörü: Cumhur Böyüktaş- Abdullah Tarık Karagöz Metin Yazarı: Dilek Karataş- Öykü Yılmaz Kurgu: İbrahim Mutlu Erdemir Müzik: Ali Saran Kamera: Onur Ateş Yönetmen Yardımcısı: Yasin Aslan Ses: İsmail Hakkı Hafız- Kemal Erkin Ses Miksaj: Fırat Tügen- Ömür Öztürk Renk Düzenleme: Hakan Palioğlu Betimleme: Betimleme Fabrikası Teknik Hizmet: Rüzgar Film- Piar DNA Görsel Yapım Senkron Film ve TV Hizmetleri Hukuk Danışmanlığı: Atlas Hukuk- Av. Rahmi Öztürk- Av. Nusret Sarı Ses Kayıt: Rabia Coşgun Altyazı: Demet Kenar Rehber: Mevlüt Akarsu   Yayın Linki: